پرواربندی گوسفند

مقدمه :

پروار بندی زمانی اهمیت پیدا می کند که بحران میزان گوشت مطرح می شود
پروار بندی روش عملی برای بالا بردن میزان تولید گوشت کشورمی باشد.
زمان نامناسب کشتاریکی از دلایل مهم کاهش میزان گوشت کشور می باشد » کشتار باید زمانی صورت گیرد که بره ها به حداکثر رشد و ظرفیت تولید رسیده باشند « که کشتار بره های کم سن وسال وکم وزن باعث کاهش ظرفیت تولید گوست می شوند .تقاضای مصرف کنندگان همچنان در حال افزایش است ولی هنوز کار چندانی برای تولید گوشت و این تقاضا ها نشده است.


دلایل عدم توازن بین تقاضای گوشت و تولید گوشت :

1. بی اطلاعی و بی توجهی مسئولان و دست اندرکاران و به حدر دادن سرمایه ملی از سوی آنان .

2. عدم حمایت از دامداران و ضعف بنیه مالی آنان

3. بی توجهی شدید نسبت به این شاخه از تولید در مقایسه با شاخه های دیگر تولید.

4. ضعف مراتع.
پروار بندی زمانی اهمیت پیدا می کند که بحران میزان گوشت مطرح می شود
پروار بندی روش عملی برای بالا بردن میزان تولید گوشت کشورمی باشد.
زمان نامناسب کشتاریکی از دلایل مهم کاهش میزان گوشت کشور می باشد » کشتار باید زمانی صورت گیرد که بره ها به حداکثر رشد و ظرفیت تولید رسیده باشند « که کشتار بره های کم سن وسال وکم وزن باعث کاهش ظرفیت تولید گوست می شوند .تقاضای مصرف کنندگان همچنان در حال افزایش است ولی هنوز کار چندانی برای تولید گوشت و این تقاضا ها نشده است.


دلایل عدم توازن بین تقاضای گوشت و تولید گوشت :

1. بی اطلاعی و بی توجهی مسئولان و دست اندرکاران و به حدر دادن سرمایه ملی از سوی آنان .

2. عدم حمایت از دامداران و ضعف بنیه مالی آنان

3. بی توجهی شدید نسبت به این شاخه از تولید در مقایسه با شاخه های دیگر تولید.

4. ضعف مراتع.

5. عدم حمایت از عشایر و ضعف بنیه مالی آنها و کاهش ذخایر پولی آنها در اواخر بهار (ضعف مراتع بعث فروش بیشترازحد بره ها در ابتدای تابستان شده است ).

6. عدم توجه به اصلاح نژاد و خالص سازی نژاد های گوشتی »البته اگر بنوان به آنها گفت نژاد به خاطر ناخالصی های فراوان و تلاقی های بی رویه با نژاد های دیگر.« اما به هر حال دارای ظرفیت ژنتیکی بالایی باشند و تولید گوشت بالایی دارند مثل شال ٬قزل ٬مهربان ٬مغانی و سنجابی.


7. سود جویی دلالان و قصابان و کشتار بره های کم سن وسال از سوی آنها برای سود بیشتر
این دلایل در نهایت باعث خصارت فراوان در امر تولید شده و جبران ان به سادگی امکان پزیرنمی باشد.

مقدمات پروار بندی:

خرید بره ها :در کشور ایران زمان زایش گوسفندان در اواخر زمستان تا اوایل بهار می باشد موقعی که علوفه سبز مراتع در دسترس دام قرار می گیرد و دام بتواند به اندازه کافی از مراتع استفاده کند معمولا شیر خوارگی بره ها از اواسط اردیبهشت تا پایان خرداد تمام می شود و دامدارانی که بنا به هر دلیلی قادر به نگهداری بره های خود نیستند اقدام به فروش بره ها می کنند که بهترین زمان خرید بره ها اوایل تیرماه تااواسط تابستان می باشد (قیمت) .خرید این بره ها در میدان دام و یا اماکن دیگر صورت می گیرد.جثه این بره هاکوچکتر بوده و وزنی حدود 15 تا 20 کیلوگرم دارند و قیمت این بره ها نسبت به قیمت پروارآنها پایین تر است.

فصل پروار بندی در اوایل پاییز می باشد

نکات قابل توجه در زمان حمل و نقل :

1. :با وسیله نقلیه مناسب توجه به مسافت وتعداد دام باید از قطار یا کامیون ویا وانت استفاده کرد که مسافت های بیشتر از 750کیلومتر را بهتر است از قطار ویا کامیون های مخصوص حمل ونقل استفاده کرد.

2.در صورت انتقال گوسفندها از استانی به استان دیگر چنانچه موضوع بیماری های عفونی مطرح باشد باید جواز حمل ونقل را از دامپزشکی دریافت کرد.

3.از حمل دام در هوای خیلی سرد ویا خیلی گرم خوداری شود چرا که باعث با لا رفتن تلفات میشود
4. حدود 12 ساعت قبل از حرکت میزان کمتری اب و غذا در اختیار دام قرار دهیم و 2تا 3 ساعت قبل حرکت از دادن اب و علوفه سبز حتی المقدور جلوگیری شود.

5. بستر مناسب برای کف کامیون انتخاب شود که میتوان از ماسه ویا ماسه با کاه ویا پوشال استفاده کرد وضخامت آن باید حدود 3تا4 سانتی متر باشد.

6. پوشش مناسب کامیون برای جلوگیری از کوران در زمستان وتابش شدید آفتاب در تابستان.

نکات قابل توجه در زمان پروار بندی

هزینه خرید بره ها حدود 50 تا 60 درصد کل هزینه ها را شامل می شود
بره های خریداری شده در اوایل تابستان باید تا اوایل پایز در چراگاهها نگهداری شود (به لحاظ رشد جسمانی وموجود بودن علوفه) .

اما بره هایی که در فصل پایز خریداری میشود بلافاصله به پروار بسته می شود
بهترین شکل پروار بندی زمانی است که بره ها ابتدا 20تا 35 کیلو گرم وزن داشته باشند ودر زمان فروش 42تا 55 کیلو گرم وزن داشته باشند.

بره هایی که به رشت کافی رسیده اند بهتر است با کاه و دانه های غلا ت چاق شوند
در زمان پروار دانه های غلات بلغور ویا له شوند( بخصوص زمان میشهای پیر و لاغر).

آزمایشهای تجربی نشان داده است که حد اکثر دوره پروار بندی 3 ماه تا 100 روز می باشد.
انواع روشهای پروار بندی :

پروار بره های شیری :



1.روش معمولی:در این روش بره ها مستقیما از شیر مادر تغدیه می کنند و علاوه بر ان مقداری کنسانتره به صورت آزادانه در اختیار آنها قرار می گیردرشد نمو این بره ها بستگی زیادی به میزان شیر مادر و ترکیب ان دارد این بره ها در 3تا 4 ماهگی از مادر جدا می شوند و در 5 ماهگی که به وزن 45تا 50 کیلو گرم رسیدند به کشتار می رسند.


2.روش زود از شیر گرفتن :(پرواربندی کنسانتره ای):

در این روش بره ها در سن 2تا 3 هفتگی از مادر جدا می شوند و آنها را به مصرف کنساتره با پروتئین 18 درصد عادت می دهند (مزیت این روش).

3.بره های شیر پروار :این روش در ارو پا مرسو م است ودر این روش بره ها فقط با شیر مادر تغذیه می شوند ودر 3 ماهگی وقتی که وزن انها به 20 کیلو گرم رسید کشتار می شوند
پرواربندی بره های معمولی به روش مرتع(پرواربندی مرتعی).

در این روش بره ها در 4 ماهگی تا 5 ماهگی خریداری شده و در مراتع مرغوب طبیعی و مصنو عی چرا می شوند و علاوه بر ان در وعده شبانه مقداری کنسانتره در اختیار بره ها قرار می دهند و و.زن این نوع بره ها در 7 تا 8 ماهگی در نژادهای سنگین به 45 تا 50 کیلو گرم می رسد . این نوع پروار بندی بیشتر برای بره هایی که در اواسط پاییز و اوایل زمستان متولد شده اند استفاده می شود وتا اواخر تابستان به کشتار می رسند.



پروار گوسفندان جوان

در این نوع پروار بندی بره هایی که در تابستان خریداری ودر مرتع نگهداری کرده اند در سنین حدود 7 ماهگی در آغلهای باز ویا بسته به پروار می بندند. ودر سن 10 تا 11 ماهگی با وزن 55تا 60 کیلو گرم به کشتار می رسند .در این روش قسمت عمده غذا در این روش به صورت چربی ذخیره می شود وبهتر است در این روش از علوفه ارزان قیمت استفاده شود.

پروار بندی گوسفندان پیر:

گله داران میشهای پیر وقصر قوچهای پیر و شیشکهایی که از نظر گله داشتی نگهداری آنها مقرون به صرفه نمی باشد را به عنوان گوسفندان وازد از گله جدا می شوند ودر صورت توان تامین علوفه انها را برای مدتی نگهداری کرده وپروار می کنند. این نوع گوسفندان رشد بدنی لازم را کرده اند واز نظر تولید گوشت وضریب تبدیل بسیار ضعیف می باشند وبیشتر مواد غذایی به صورت چربی در بدن ذخیره می شود
بهتر است برای پرواربندی این نوع گوسفندان از علوفه ارزان قیمت استفاده کرد(مثل پس چر غلات و..).

پرواربندی یکی از روشهای مهم در بالابردن تولیدات گوشت قرمز بدون افزایش تعداد دام می باشد . در کشور سالیانه حدود 30 درصد از جمعیت دامی گوسفند شامل بره های نر ، گوسفندهای نازا و پیر کشتار می گردند و قسمت اعظم تولیدات پروتئینی کشور را تامین می کنند اگر عملیات پرواربندی به روش صحیح صورت پذیرد ، از وارد کردن گوشت قرمز به کشور بی نیاز خواهیم شد .

پرواربندی چیست ؟

پرواربندی عبارتست از چاق کردن دام و ازدیاد گوشت آن با استفاده از غذای مناسب و با رعایت مسایل بهداشتی .

مهمترین محاسن پرواربندی :

1- افزایش تولید گوشت قرمز و کاهش میزان واردات آن .

2- اشتغال زایی و فعال شدن نیروهای غیر فعال و بیکار در روستاها .

3- جلوگیری از فشار بر مراتع طبیعی و احیای آنها.

4- ایجاد تعاونی و ارایه تسهیلات و امکانات به پرواربندان .

5- آشنایی دامداران با مواد کنسانتره دامی و پی بردن به رزش غذایی آن ها .

6- جلوگیری از کشتار بی رویه دامهای قابل پروار و بهره گیری از پتانسیل ژنتیکی آنها در سط کشور.

عوامل اساسی در یک پرواربندی موفق :

برای انجام عملیات پرواربندی موفق نیاز به یک سری عوامل اساسی می باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است :

1- شناختن نژاد های مختلف گوسفندان به همراه مشخصات آنها

2- ایجاد جایگاه مناسب جهت پرواربندی

3- خرید دام مناسب جهت پرواربندی

4- تهیه علوفه مورد نیاز دام ها در طول دوره پرواربندی

5- قرنطینه و انجام امور بهداشتی بر روی دامهای خریداری شده قبل از پرواربندی

6- بکارگیری روشهای مناسب پرواربندی

7- رعایت اصول صحیح تغذیه در طول دوره پرواربندی

8- انجام توصیه های لازم

جایگاه مناسب جهت پراربندی :

هر چند گوسفند از نظر جا کم توقع است و به تاسیسات گرانی نیاز ندارد و در صورت داشتن تغذیه مناسب در برابر نا ملایمات جوی مقاوم و بردبار است ، ولی باید در احداث ساختمان نگهداری گوسفندان پرواری نکات فنی و بهداشتی را رعایت نمود . به طور کلی باید شرایط زمین ، درجه حرارت ، رطوبت و وضعیت آب منطقه بررسی شود ، چرا که گوسفندان از کوران باد و رطوبت زیاد رنج می برند .

در احداث جایگاه دام می بایست نیز رعایت گردد :

1- زمینی که برای احداث جایگاه دام انتخاب می شود ، از زمینهای اطراف بلندتر یا حداقل هم سطح باشد تا از ورود آب های جاری به محل دامها جلوگیری گردد .

2- جایگاه در مسیر وزش بادهای فصلی قرار نداشته باد و در غیر این صورت از باد شکن استفاده نمود .

3- جایگاه باید طوری ساخته شود که نور خورشید به مقدار زیاد در آن بتابد ، چون نور خورشید با داشتن اشعه ماورای بنفش موجب ضدعفونی شدن جایگاه و همچنین ایجاد ویتامین دی می گردد .

دیوار ، سقف و کف جایگاه باید از مصالحی مانند سنگ و آجر و سیمان ساخته شود تا امکان زندگی حشرات، میکروبها و قارچ ها کمتر شود و ضدعفونی جایگاه هم به راحتی صورت گیرد . کف جایگاه باید محکم و با دوام و غیر قابل نفوذ باشد ، همچنین لغزنده نباشد و از شیب ملایم در حدود یک درصد برخوردار باشد تا آب و ادرار زیر پاهای دام ها جمع نشود زیرا گوسفند در برابر رطوبت حساس است.

مقدار رطوبت حداکثر 50 تا 75 درصد و فضای لازم برای هر بره پرواری به طور متوسط یک متر مربع است زیرا فضای بیشتر از این حد به بره ها فرصت حرکت بیشتری می دهد که در نتیجه میزان اتلاف انرژی افزایش می یابد . مصالحی که برای سقف مورد استفاده قرار می گیرند معمولاٌ در جایگاه بسته ، تیرآهن و آجر و در جایگاه نیمه باز ایرانیت و ورقه های فلزی می باشند . باید سعی نمود از ایجاد سقفهای هادی حرارت مانند حلبی و آهن سفید خودداری کرد چرا که این گونه سقفها گرما و سرما را به شدت منتقل می کنند ، اگر از ایرانیت برای سقف استفاده شود برای جلوگیری از ورود گرما به داخل جایگاه ، لازم است سقف با یک لایه کاهگل پوشانیده شود .

- ارتفاع جایگاه باید بین 8/2 الی 3 متر باشد .

- در جلو آغل باید بهاربند یا حیاط آغل وجود داشته باشد و مساحت آن دو برابر فضای مسقف در نظر گرفته شود .

- درب آغل باید نسبتاٌ وسیع و تقریباٌ به عرض 3/2 متر باشد . تا عبور گوسفندان به راحتی صورت پذیرد.

- خوراک خوری دام ممکن است به شکل ثابت یا متحرک و یا به صورت یک طرفه یا دو طرفه باشد که در نوع ثابت باید به وسیله مصالح ساختمانی در داخل جایگاه و کنار دیواره های اصلی یا میانی آغل ساخته شود.

- کف آخورها باید به صورت گرده ماهی ساخته شود تا مواد غذایی در کناره های آخور نمانده ، فاسد و کپک زده نشود و موجبات مسمومیت دامها فراهم نگردد .

- مکان غذا خوری گوسفند به دو شکل مدرن و سنتی ساخته می شود . در شکل مدرن باید محل غذا خوری بر دو نوع و شامل علف خور ( معلف ) و آخور باشد و علف ، کاه ، یونجه و خوراکهای پر حجم را در معلف و کنجاله و آرد جو و سایر مواد کنسانتره یا غذاهای فشرده شده ( پلت شده ) در آخور قرار داده شوند.

- ارتفاع دیوار جلو آخورها باید از سطح زمین 30تا 40 سانتی متر و ارتفاع دیوار عقب 1 تا 5/1 متر باشد تا حیوان هنگام تغذیه مواد خوراکی را با پوزه به بیرون آخور نریزد .

- پهنای لبه آبخورهای یکطرفه نباید نباید از 20 سانتی متر تجاوز کن ، چرا که گوسفندان به راحتی نمی توانند عمل تغذیه را انجام دهند .

- آخورها را باید درپایین و علف خورها را به صورت نرده ای در بالای آخورها احداث کرد .

- در بعضی از واحد های پرواربندی انواع آخورها و علف خورها را متحرک می سازند تا هر وقت بخواهند گوسفندان را در فضای باز و بهاربند علوفه بدهند .

- باید بالای آبخورها یک میله سرتاسری نصب گردد تا گوسفندان وارد آخور نشوند و با ادرار خود مواد خوراکی را آلوده نسازند .

- آخورهای متحرک را می توان با چوب یا فلز و حتی با لاستیک ماشین درست کرد .

- ابعاد لازم برای هر راس گوسفند 30*30 سانتی متر یا 40*40 سانتی متر است.



- برای گوسفندان باید حتماٌ آبشخور احداث نمود . چرا که لازم است در طول 24 ساعت( شبانه روز ) آب در اختیار گوسفندان باشد . در دسترس بودن همیشگی آب برای دام ها موجب هضم و جذب بهتر مواد غذایی در دستگاه گوارش می شود و گوسفندان کمتر به سوء هاضمه مبتلا شده ، سلامت آنها به خطر نمی افتد . معمولاٌ برای هر 15 راس گوسفند باید 45 سانتی متر آبشخور در نظر گرفت.