به طو رکلی مدیریت حوضه ی آبخیز از وظایف عمده ی آبخیز دار می باشد. کلیه ی عملیاتی که در حوضه ی آبخیز انجام میگیرد بایستس بر اساس اصول آب خیزداری بوده و شخص آبخیزدار در هدایت عملیات حوضه رهنمودهای لازم را ارائه نمید .مثلا" کشاورزی دامپروری ساختمان سازی جاده سازی قطع درختان و به طور کلی هر گونه عملی چه مفید و چه مضر را باید زیر نظر داشته باشد آبخیزدار عملیات مثبت و منفی را ارزیابی نموده و رهنمودهای لازم را ارائه می دهد.
مسلما"آبخیزداری برای جلو گیری از فرسایش و کنترل سیلاب در مناطق خطر ساز تقاضای قرق و کشت درخت و درختچه و بوته و بذر پاشی منطقه را خواهد نمود. چنانجه شیب زمین زیاد باشد رهنمود ا و احداث سکو در قسمت سراشیب دامنه است تا با این عمل آب باران و برف به سرعت از زمین خارج نگردیده و فرصت کافی برای نفوذ در خاک راپیدا کند و سپس گیاهان کشت شده بتوانند به رشد و نمو ادامه داده و مستقر شوند در آبراهه هایی که دارای فرسیش کف بستر و کناره هستند دررابطه با ابعاد آنها مثلا" در آبراهه های کوچک (با جریان آب کمتر از یک متر مکعب در ثانیه) مبادرت به احداث سدهلی سبک فلزی یا چوبی میکند که با این عمل خاک های شسته شده ی دامنه ها ئ آبراهه ها را حفظ کرده و با رطوبت و خاک حاصله پشت سدها را بوته کاری و درخت کاری نماید.در آبراهه های کوچکتر میتوان از تله خاکی(پشته خاکی)برای این منظور استفاده کرد.از موارد دیگر آبخیزداری انحراف سیل برگردان ونیز سد انحرافی است که با این روش از دیوارهای بتن آرمه و یا سنگی . سنگی ملاتی و یا خاکی با محاسبات دقیق می توان سیل را به مناطق دیگری که در مسیر آن زمین های زراعتی و باغات و منازل مسکونی نباشد هدایت کرد.
پخش سیلاب نیز یکی از کارهای مهم آبخیزداری است.در زمان وقوع سیل به سطح زمین های هموار هدایت می شود در نتیجه از طرفی سفره های زیر زمینی تغذیه شده و از طرف دیگر با بالا رفتن رطوبت نسبی خاک و ته نشینی رسوبات سیل زمین جهت کشت غلات و حبوبات ویا یونجه و شبدر و امثال آن اماده می شود.
نگرش جامع گرا و نظام مند آبخیزداری در بعد وسیع آن با رویکرد به تمامی جنبه ها می تواند به تعادل در امر توسعه و رشد در یک جامعه بیانجامد چرا که در تعریف کلی آبخیزداری می توان همه جنبه های زیست بوم کره ی زمین را تبیین نمود.
در حال حاضر اکثر حوضه های آبخیز کشورمان به انحاء مختلف دچار تخریب و فرسایش است بطوری که طی سه دهه ی اخیر فرسایش آبی روندی به شدت افزایشی داشته و تقریبا" ۳تا۳.۵ برابر شده است .گفتنی است میزان فرسایش در سال ۱۳۵۰ در۱۲۵ میلیون هکتار از حوضه های آبخیز کشور حدود ۱ میلیارد تن براورد شده است.این رقم ۱۰ سال بعد یعنی سال ۱۳۶۰ بر مبنای نقشه وضع موجود فرسایش خاک در ایران که توسط فائو یونپ و یونسکو تهیه گردید معادل ۱.۵ میلیارد تن بوده است.بر اساس نتایج حاصل از اندازه گیری رسوب ۲۰ ساله مربوط به ۱۲۰ ایستگاه رسوب سنجی در ۲۴ حوضه ی آبخیز کشور و تعمیم آن به کل کشور در سال ۱۳۷۳ مقدار ان ۳۱۲۵ میلیارد تن براورد شده است.از طرف دیگر بنا به پیش بینی سازمان ملل متحد تا سال۲۰۲۵ میلادی نام ایران در سیاهه ی کشورهایی که دچار کمبود آب می شود به این ترتیب علاوه بر بحران افزایش جمعیت میزان تخلیه ی غیر مجاز به وسیله ی چاه های عمیق که توازن و تعادل اب های زیر زمینی را بر هم زده است باید عمیقا" مورد توجه دست اندرکاران و برنامه ریزان مربوطه قرار گیرد.این واقعیت باید تعیین شود که نرخ مجاز برداشت از منابع اب را استعداد طبیعی منطقه در تغذیه ی آبخوان تعیین می کند و نه نیاز بشر به آب.
از این رو اجرای پروژه های وسیع آبخیزداری و حفاظت خاک از مهمترین اقداماتی است که می تواند ضمن کاهش خسارت سیل و فرسایش تغذیه ی ابخوان ها و تولید مواد غذای را برای سال های آینده تضمین نماید اما به لحاظ گستردگی زیاد این برنامه ها فعالیت سازمان های دولتی باید روی آموزش آبخیز نشینان و جلب مشارکت انها در انجام اینگونه برنامه ها باشد بنابراین جهت حفظ و احیای آبخیزها در ایران باید تشکل های مشارکتی عشایری و روستایی برای ساکنین آبخیزها پیشنهاد شود و در راستای رهیافت مشارکتی نیروی عظیم انان در حفظ و احیای ابخیزها به کار گرفته شود.
مطلبتون خیلی جالبه فقط اگه میشه رابطه ی ابخیزداری با سایر رشته ها رو هم بررسی کنید