تاریخچه فعالیت های آبخیزداری در ایران
مقطع زمانی 1338 - 1328 :
سال 1328 – تشکیل ادارات بررسی های آب وخاک وحفظ منابع در وزارت کشاورزی
سال 1337- گزارش کارشناسان فائو درباره وضعیت خطرناک فرسایش خاک در ایران
سال 1338 – اجرای عملیات نمونه حفاظت خاک در زیر حوزه سیراچال کرج توسط کارشناسان فائو
مقطع زمانی 1347 - 1339 :
اولین گزارش نسبتاً مفصلی که در مورد فرسایش خاک وحفاظت آب وخاک در ایران انتشار یافت گزارش کارشناسان فائو به زبان انگلیسی بود که درسال 1341 توسط کمیته حافظت آب وخاک وزارت کشاورزی به فارسی برگردانده شد.
در سال 1339 همزمان با شروع عملیات احداث سدهای بزرگ مخزنی بویژه سدکرج ، متعاقب ارائه گزارش کارشناسان فائو ، خطر رسوبگذاری در مخازن این سدها مورد توجه قرار گرفت . در همین سال اولین برنامه آزمایشی حفــاظت خــاک در حوزه فرعی سیراچال ( بخشی از حوزه آبخیز سد کرج ) درمساحت 600 هکتار به مرحله اجراء درآمد.
سال 1347 دفتر فنی خاک بمنظور مبارزه با فرسایش بادی ، تثبیت شن های روان وافزایش عمر مفید سدهای در دست بهره برداری بویژه سدهای سفید رود وامیر کبیر تأسیس گردید.
مقطع زمانی 1357 - 1348 :
از سال 1348 به بعددامنة فعـالیتهای دفترفنی خاک برروی حوزه های آبخیز سدهای دز ، سفید رود و امیر کبیر متمرکز گردید . در این سال اولین اعتبارات به طرحهای حفاظت از آبخیزها تخصیص پیدا کرد.
درسال1349 – اولین طرح آبخیز داری توسط فارغ التحصیلان دانشکده جنگلداری کرج تهیه شد.
در سال 1350 متعاقب توسعه فعالیتهای آبخیزداری وبمنظور ایجاد هماهنگی بین واحدهای اجرائی دست اندر کاردر فعالیتهای آب وخاک وعرصه های آبخیز وهمچنین جلوگیری از تداخل وظایف شورایعالی آبخیز داری به ریاست معاون نخست وزیر در امورعمرانی تشکیل گردید.
سال 1351- دفتر فنی خاک که در سال 1347 تأسیس شده بود در این سال به دفتر حفاظت خاک وآبخیزداری تبدیل شد . تشکیل این دفتر رابه لحاظ توسعة چشمگیر فعالیتهای آبخیزداری میتوان نقطه عطفی در تاریخ آبخیزداری کشور بحساب آورد.
سال 1353 – اولین طرح جامع آبخیزداری توسط کارشناسان ایرانی تهیه گردید.
طی این دوره 10 ساله جمعاً 698 هزار هکتار از آبخیزهای کشور تحت پوشش عملیات آبخیزداری قرار گرفت وبراین اساس متوسط عملکرد سالانه 8/69هزار هکتار بوده است .
مقطع زمانی 1369 - 1358 :
در این دوره با نگرش به اقدامات اجرایی انجام شده در دوره های قبل و، ضرورت انجام مطالعات پایه وجامع آبخیز داری به نحو ملموس تری رخ مینمود . لذا انجام مطالعات جامع وتفصیلی- اجرایی در سطح نسبتاً وسیعی توسط کارشناسان ایرانی دنبال شد. برا این اساس جمعاً4/1 میلیون هکتار از آبخیزهای کشور تحت پوشش عملیات اجرائی آبخیزداری قرار گرفت .
متوسط عملکرد سالانه در این دوره 12 ساله 3/117 هزار هکتار بوده است .
مقطع زمانی 1379 - 1370 :
ارتقاء تشکیلات آبخیزداری کشور از سطح یک دفتر به یک معاونت در وزارت جهاد سازندگی موجب گسترش کمی فعالیتها واهداف آن گردید .
طی این دوره 10 ساله سالانه بطور متوسط 907 هزار هکتار ودر مجموع سطحی بالغ بر067/9 میلیون هکتار زیر پوشش عملیات آبخیزداری قرار گرفت.
مقایسه سطح عملکرد فوق نسبت به دهه قبل حدود 8 برابر افزایش نشان میدهد . در طی این دهه فعالیتهای آبخیزداری دراکثر استانهای کشور در سطح گسترده ای به مرحله اجراءدرآمده است.
سال 1380 :
پائیز 1380- با ادغام وزارتین جهاد سازندگی و کشاورزی وتشکیل وزارت جهاد کشاورزی ، معاونت آبخیزداری وسازمان جنگلها ومراتع کشور در یکدیگر ادغام گردیدند. حجم عملیات انجام شده در این سال 1360 هزار هکتار بوده است.
طرح چند منظوره ی طالقان در راستای دستیابی به اهداف توسعه اقتصاد ملی و به منظور استفاده بهینه از پتانسیل های منابع آب سطحی رودخانه طالقان در تلفیق با رودخانه زیاران و در دو مرحله مطالعه و طراحی شده است .
مرحله اول : سد انحرافی سنگبان، تونل انتقال آب از دره طالقان به زیاران، سد انحرافی زیاران، کانال انتقال آب زیاران به دشت قزوین وخط لوله انتقال آب زیاران – کرج که به طور کامل احداث گردیده است و در حال بهره برداری است.
مرحله دوم : اجرای سد مخزنی طالقان و نیروگاه زیرزمینی که از تاریخ 24 اسفند ماه 1380 آغاز شده است .
محل سد: در دره طالقان ،جنوب رشته کوه البرز و در 120 کیلومتری شمال غربی تهران واقع شده است .
اهداف : با احداث سد مخزنی طالقان، دستیابی به اهداف زیر امکان پذیر خواهد شد :
کنترل و تنظیم جریان های سطحی رودخانه طالقان
تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی دشت قزوین
تامین بخشی از آب مشروب شهر گشترش یافته تهران و آب کشاورزی دشت های شهریار و رباط کریم
بالا رفتن سطح زندگی، رفاه اجتماعی، امنیت توازن و خود کفایی اقتصادی
استفاده از پتانسیل های برقابی به عنوان هدف جنبی
تقویت آبخوان های ابرفتی دشت قزوین توسط تغذیه مصنوعی
مشخصات :
هیدرولوژی
960 کیلومتر مربع | مساحت حوزه آبریز |
615 میلی متر | متوسط بارندگی سالانه |
3/16 متر مکعب بر ثانیه | متوسط دبی سالیانه رودخانه |
مخزن
1780متر بالا تر از سطح دریا | تراز عادی سطح آب مخزن |
420میلیون متر مکعب | حجم کل مخزن |
329 میلیون متر مکعب | حجم مفید مخزن |
8/12 کیلومتر مربع | سطح مخزن |
278 میلیون متر مکعب | آبدهی سالانه برای ابیاری |
150 میلیون متر مکعب | آبدهی سالانه برای مصارف شهری |
20میلیون متر مکعب | آبدهی سالانه برای تغذیه مصنوعی |
12 میلیون متر مکعب | آبدهی سالانه برای حقابه های طالقان |
460میلیون متر مکعب | جمع آبدهی سالانه |
سد
خاکی با هسته رسی | نوع |
1789 متر بالاتر از سطح دریا | تراز تاج |
101 متر | ارتفاع از بستر رودخانه |
1000متر | طول تاج |
سرریز
شوت آزاد | نوع |
2500 متر مکعب بر ثانیه | سیل طراحی |
تونل انحراف آب | |
7 متر | قطر داخلی |
49/1 درصد | شیب |
670 متر | طول |
نیروگاه
18 مگابایت | ظرفیت نصب |
61 گیگاوات | متوسط تولید سالیانه |
عوامل اجرایی
کارفرما: شرکت اب منطقه ای تهران
مشاور مطالعات وطراح : مهندسین مشاور مهاب قدس
واحد مدیریت ودستگاه نظارت : مهندسین مشاور لار
پیمانکاران :
سد و نیروگاه : شرکت مهندسی منابع آب و نیروگاههای آبی چین
جاده های تندرستی : شرکت ساختمانی بند
برنامه های زمانی عملیات اجرایی
شروع :24 اسفند 1380
مدت اجراء 46 ماه
هر چند آرزوی پرواز، طولی به قدمت عمر بشر دارد ولی زمان زیادی از تحقق این امر نمی گذرد. پرواز در فضای اطراف زمین امروز دیگر آرزو نیست بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. تصور زندگی بدون وجود هواپیما و اجسام پرنده آسان نخواهد بود. زندگی انسان امروزی با فن آوری عجین گشته و انسان تصور زندگی بدون آن را سرد و بی روح می داند.
سرعت تکنولوژی مجال تفکر را از انسان باز می ستاند و این امکان که یک فرد بتواند در علوم مختلف متبحر گردد، دور از ذهن است. از سوی دیگر انسان امروز در پی کسب علوم جدید است، بر این اساس سالهاست، علوم مختلف سبک جدیدی به خود گرفته و چون درختی شاخه های خود را در عرصه عالم گسترانده است.
هر ساله صدها رشته تخصصی پا به عرصه وجود گذاشته، طالبان علم را به سمت خود بانگ می زند و روح پر تلاطم و جستجوگر انسان به سوی مبدا علم که همان خالق هستیست، رهنمون است و پویندگان این راه سعی در مسیری دارند که با سرعتی مطلوب تر گام نهند.
واقعیت این است که سرعت رشد علوم در همه رشته ها یکسان نیست، هر چند بعضی از رشته های علوم تجربی، قدمتی دیرین دارند لیکن به علل مختلف رشد مطلوبی را تجربه نکرده اند، ولی نیاز در شرایط امروزی بیش از گستره فعلی آنها است از جمله این علوم، علم آبخیزداری است که به دلایل مختلف در ایران و جهان رشد مطلوبی را طی نکرده و نیازمند توجه ویژه است. به همین علت این سایت سعی دارد سهم اندکی از بی نهایت را به جویندگان علم هدیه نماید.